Grip, soğuk algınlığı nezle vb üst solunum yolu hastalıklarında kullanılan çeşitli bitkisel karışımlar ve çaylar da sıklıkla bulunan bitkiler genel etkileri, kullanıldıkları durumlar, yan etkileri ve kullanım şekilleri aşağıdaki gibidir.
Sarımsak (Allium sativum)
Kullanılan Kısımları: Taze ya da kurutulmuş sarımsak dişleri ve sarımsak yağı
Sarımsak yağı taze ya da kurutulmuş sarımsak dişleri içerisinde yer almayıp buharla distilasyon işlemi esnasında suda çözünen tiyosülfanatların yağda çözünen sülfitlere dönüşümü esnasında elde edilir. Lipid düşürücü, antioksidan, antitrombotik, antihipertansif, antimikrobiyal, antikanser, antiallerjenik, immunomodülatör etki gösterir.
Antimikrobiyal etkisinden allisn sorumludur. Allisin hücresel metabolik süreçleri bloke eder. Sarımsak ekstresinin H. pylori in vitro olarak inhibe ettiği ve böylelikle antiülser aktivite gösterebileceği bildirilmiştir. Ayrıca T hücrelerinde immun ve inflammatuvar reaksiyonlardan sorumlu NF-kB’nin aktivasyonunu inhibe eder, natural killer hücreleri aktivitesi, antikor miktarı, lenfosit sayısını arttırarak immunomodülatör etki de gösterir. Geleneksel tedavide soğuk algınlığı, öksürük, rinit tedavisinde kullanılır.
Mürver çiçeği (Sambucus nigra)
Diğer isimleri kara mürver, şifalı mürver, terleme çayı, patlangıç, sambucus. Mürverin çiçekleri uçucu ve sabit yağ, yapışkan bitki sıvısı, reçine, tanen ve şekerler ile samburgin ve rutin adı verilen alkaloitleri içerir. Bitkinin meyvesinde doğal şekerler, meyve asitleri, tanen, C eser oranda uçucu yağ bulunur. Mürverin kabukları da tanen, reçine, alkaloit ile valeriyen asidini içermektedir. Balgam söktürücüdür. Göğsü yumuşatır. Terletici etkisi bulunup grip, nezle, soğuk algınlığında halk arasında kullanımı vardır. Bitkinin gövde kabukları kuru ya da taze yapraklarıyla karıştırılıp parçalanır. Bu karışımdan 2-3 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak suda kaynama noktasına kadar ısıtılır. Ateş kısılıp 10-15 dakika daha ısıtma işlemi sürdürülerek elde edilen dekoksiyon, günde iki kez birer bardak olarak içilir. Cildi yumuşatıcı ve yara iyileştirici olarak dıştan uygulanır. Birçok mürver türünün olgun ve pişirilmiş meyveleri yenebilir, ancak çiğ meyveler, yapraklar, dallar, kök ve tohumları zehirlidir. Kırmızı mürver özellikle karaciğer ve böbrek problemleri olanlar için toksik olabilir. Diyabet ilaçları, bağışıklığı baskılayan ilaçlar, kemoterapi ilaçları ile birlikte kullanılmamalıdır.
Ekinaze (Echinacea purpurea)
Avrupa ve Amerikada özellikle Echinacea purpurea’nın oral preparatları üst solunum yolu enfeksiyonlarının (ÜSYE) önlenmesinde ve tedavisinde kullanılmaktadır. Amerika diyetsel tamamlayıcı pazarında payı %10’ dur. İnsanlarda yapılan araştırmalarda echinacea’nın ÜSYE semptomlarını, özellikle erken döneminde uygulanırsa, hafiflettiği ve süreyi azalttığı gözlenmiştir. Suda çözünen immünostimülan polisakkaridler ve glikoproteinler, uçucu yağlar, Flavonoidler [kafeik (ekinakosid, sinarin) ve ferulik asit türevleri, rutin], alkilaminler, polienler içerir. Astma ve diğer alerjiklerde anaflaksi yaygındır. Çocuklarda kullanımı alerjik reaksiyonlar nedeniyle tavsiye edilmez. Mide rahatsızlığı, bulantı, eritem, baş ağrısı, sersemlik, baş dönmesi, kas ağrısı, hepatit, böbrek yetmezliği, trombositopen, lökopeni ve atrial fibrasyona neden olur. Hamilelerde ve emziren annelerde tavsiye edilmez. CYP3A4’ü inhibe eder. Bu enzimle metabolize olan ilaçlar, immün depresanlar (azatioprin, basiliksimab, siklosporin, daklizumab, sirolimus, takrolimus vs), kortikosteroidler ile etkileşir.
2 çay kaşığı (4 gr) toz echinacea bir fincan kaynamış suda 10 dak. bekletilerek çayı hazırlanır ve 5-7gün içilir. ÜSYE’da ilk gün 5-6 fincan (1.275 mg/fincan) alınması semptomları azaltır, daha sonra günde 1 fincan alınır 5 gün den fazla kullanılmaz.
Çivitotu (Baptisia tinctoria (Wild Indigo))
Kökleri kullanılır. Suda çözünen polisakkarid (arabinogalaktan), glikoproteinler, alkaloidler (sitizin, N-metil sitizin, anagirin, spartein), isoflavonoidler (formononetin baptigenin, psödobaptigenin, fomononetin, baptisin, psödobaptisin, trifolirizin), hidroksikumarinler gibi çeşitli kimyasallar içerir. Üst solunum yolu enfeksiyonları, soğuk algınlığı, tonsilit, stomatit, ateş gibi hastalıklarda kullanılır. Hamilelikte ve emzirenlerde kullanılmaz. 0.5 – 1 g kuru bitki kökü yarım litre suda kısık ateşte ağır ağır 15 dakika kaynatılır. Elde edilen çay süzülür ve ılık olarak günde 3 defa içilir.
Papatya; (Camomille / Matricaria chamomilla)
Uçucu yağ (bisabolol), flavonoidler (kersetin, rutin, hiperosid, apigenin, luteolin), metoksi flavonoidler, hidroksikumarinler (herniarin, umbeliferon), müsilajlar (ramanogalakturan) içerir. İmmun stimülan, antiinflammatuar ve antispazmotik etkilidir. Bunun yanısıra anksiyete, artrit, gözyaşı kanal tıkanıklığı, aft, kolik, diyare, sindirim bozukluğu, ekzema, ateş, dişeti kanaması, mide yanması, inflamasyonlu barsak sendromu, uykusuzluk, menstural kramp, ağız ülserleri, peptik ülser, periodontal hastalıklar, ciltte tahriş, ülser, yara ve enfeksiyonda etkili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bağışıklığı desteklediği için ÜSYE hastalıklarında da sıklıkla çay şeklinde kullanımı tavsiye edilir. Ancak alerji, kaşıntı, isilik, aşırı dozda bulantı ve kusma, hamilelerde uterus kasılmasına yol açabilir. Kanamalı ve hemofilili hastalar, yakın zamanda ameliyat geçirecek olan hastalar ve hamileler ile emzirenler kesinlikle kullanılmamalıdır. Astmalı hastalarda dikkatli kullanılmalıdır. Doktora danışılmadan kullanılmamalıdır. Kumarin, aspirin, varfarin gibi kanı sulandırıcı ilaçlarla birlikte kullanılmaz. Kanamanın durmamasına neden olabilir. Soğuk algınlığı ve grip hastalarında 15 g papatya çiçeği yarım litre sıcak suda 15 dakika boyunca demlenerek hazırlanan çayı günde 1-2 bardak tüketilir.
Zencefil (Zingiber officinale)
Kökleri kullanılır. Uçucu yağlar ve fenol bileşikler (gingerols) içerir. Ayrıca içerdiği nişasta, kalsiyum, B ve C grubu vitaminleri de bu bitkinin tıbbi önemini arttrımaktadır.Zencefil çayı boğazı yumuşatır ve öksürüğü azaltır. Ayrıca mide bulantısı veya ağrısı gibi sorunlarınız varsa zencefil çayı içebilirsiniz. Evde zencefil çayı hazırlamak için 2-3 santim kalınlığında zencefilin kabuğunu soyduktan sonra ince ince dilimleyin ve kaynamış suya atarak 15 dakika demlenmesini bekleyin. Zencefili rendeleyerek de demleyebilirsiniz. Bal ilave edilmesi etkisini arttırır. 2 yaşından küçük çocuklarda kullanılmaz. Günlük maksimum kullanım dozu 4 gr.
Melisa, oğul otu (Melissa officinalis)
Yaprakları kullanılır. Uçucu yağlar, glikozitler, kafeik asit türevleri, flavonoidler ve triterpen asitler içerir. Rahatlatıcı, hazmı kolaylaştırıcı, dinlendirici, antibakterial, antiviral, antioksidan etki gösterir. 1,5-4,5 g gün dozunda kullanılır. Taze hazırlanmış çayı günde birkaç defa tüketilebilir. Yarım litre kaynamış suda 10 gram kurutulmuş melisa 10 dakika boyunca demlendirilerek çayı hazırlanır. Düşük tansiyonu olan insanlar için bu çayın tüketimi tavsiye edilmez. Aksi takdirde baş dönmesi ve halsizlik olabilir. İçerdiği uçucu yağ alerjiye neden olabilir.
Comentarios